Justitiehuizen staan in voor het opvolgen en begeleiden van daders en verdachten die voorwaarden hebben gekregen; het opvolgen, informeren en ondersteunen van slachtoffers tijdens de gerechtelijke procedure. De justitiehuizen informeren en adviseren ook de familierechtbank bij (echt)scheidingsconflicten. De strafrechter kan ook advies vragen aan het justitiehuis over de meest passende straf of de haalbaarheid van een straf. In alle drie de kerntaken – daderbegeleiding, slachtofferonthaal, maatschappelijk onderzoek i.k.v. familiaal conflict – zet de stijging van het aantal dossiers zich jaar na jaar verder.

Het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht (VCET) staat in voor de aansluiting en opvolging van enkelbanden. In 2024 werd voor het eerst in jaren een daling gemerkt in het aantal enkelbanden. Dit omdat beslist werd om korte gevangenisstraffen, tot drie jaar, ook te laten uitvoeren. In voorhechtenis blijft elektronisch toezicht wel een populair alternatief op opsluiting in de gevangenis in afwachting van het proces.

Sinds juni 2024 is het ook mogelijk minderjarige daders met enkelband op te volgen als alternatief voor een verblijf in een gemeenschapsinstelling. Deze trajecten duren telkens drie maanden. In deze periode wordt de jongere opgevolgd door het VCET en intensief begeleid door een EM-begeleider van Agentschap Opgroeien. Door deze nauwe samenwerking worden jongeren die een zware misstap hebben gepleegd op het rechte pad gezet, en de maatschappij beschermd.  

De afdeling Gendergerelateerd Geweld zet zich in voor zowel slachtoffers als plegers van geweld, misbruik, grensoverschrijdend gedrag, verwaarlozing … Ze zet zich in voor het zoeken naar oplossingen voor gezinsgeweld, maar ook voor geweld buiten het gezin, bij kinderen en volwassenen, en bij feiten van het heden of verleden. De afdeling bestaat uit drie onderdelen: de Veilige Huizen, de Commissie Erkenning & Bemiddeling, en het Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag.  

In de negen Veilige Huizen komen politie, parket, hulpverlening, en lokaal bestuur samen om intrafamiliaal geweld te bestrijden en gezinnen te begeleiden. De veiligheid en het welzijn van het gezin, en vooral het kind staan hierin steeds voorop. 2024 kende weer een sterke stijging in het aantal aanmeldingen, naar 4373, een stijging van bijna 26%, wat de noodzaak van de Veilige Huizen en de verspreiding ervan doorheen Vlaanderen duidelijk maakt. 

De Commissie Erkenning & Bemiddeling zet zich in voor iedereen die meer dan tien jaar geleden slachtoffer werd van seksueel, fysiek of psychisch geweld, misbruik of verwaarlozing. Waar de feiten ook plaatsvonden; in de privésfeer, een instelling, een vereniging, een organisatie of ander verband: de commissie luistert naar slachtoffers zonder te oordelen of te veroordelen. Misbruik is onomkeerbaar, maar voor erkenning is het nooit te laat. Naast erkenningsgesprekken ondersteunt de commissie ook bij het tot stand brengen van ontmoeting of dialoog met vermeende plegers of betrokken instanties. Ook voor informatie over juridische mogelijkheden en verwijzing naar aangepaste hulpverlening of lotgenotencontact kunnen mensen bij de commissie terecht. De commissie werkt onafhankelijk en voert haar opdrachten uit in opdracht van de Vlaamse Regering. 

In 2024 ontving de commissie 121 aanmeldingen, waaruit 71 ontvankelijke dossiers volgden. Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2023. Mannelijke slachtoffers getuigen vooral over misbruik in institutionele context (internaten en scholen, veelal met religieuze connotatie) terwijl vrouwen vaker het slachtoffer worden van intrafamiliaal geweld of misbruik in de privésfeer. In 2 op de 3 gevallen getuigen de slachtoffers over feiten die plaatvonden in hun kindertijd. 65% van de aanmeldingen bij de Commissie gaat over seksueel misbruik. In de meeste dossiers wordt bovendien een combinatie van soorten geweld gemeld. 

Het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag luistert en helpt bij meldingen van grensoverschrijdend gedrag in een context waarvoor de Vlaamse overheid bevoegd is. Je kan als slachtoffer of als bezorgde naaste melding doen, en dit anoniem en vertrouwelijk. Het meldpunt biedt ondersteuning bij en informatie over mogelijke volgende stappen. Als het slachtoffer dat wenst, begeleidt het meldpunt eventuele gesprekken met de dader, en kan ook adviseren en doorverwijzen naar andere hulpverlening. Daarnaast adviseert het meldpunt ook over beleidsvorming rond grensoverschrijdend gedrag. In 2024 vonden bijna 800 burgers die grensoverschrijdend gedrag meemaakten hun weg naar het Meldpunt. Opvallend in vergelijking met andere (hulp)lijnen is dat 1/3 van de personen die contact opnemen met het Meldpunt mannen zijn. 

De afdeling Vlaamse Handhaving zorgt voor een doordacht en samenhangend handhavingsbeleid zodat de regelgeving in Vlaanderen maximaal wordt nageleefd. Sinds lancering van het Vlaamse Handhavingsplatform is 96 procent van de Vlaamse gemeenten al aangesloten, net als alle intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, Wonen in Vlaanderen, Departement Omgeving, Agentschap Natuur en Bos, de Vlaamse Milieumaatschappij, de Vlaamse Landmaatschappij, en de Vlaamse Waterweg. De meerwaarde laat zich meteen tonen in de cijfers: er zijn 3.000 unieke overtreders ingegeven, 9.000 handhavingsdossiers en 3.500 sanctiedossiers opgesteld, al meer dan 60.000 stukken opgeladen en 25.000 kennisgevingen uitgevoerd. Dit platform biedt een grotere mogelijkheid om samen te werken om zo doeltreffend overtredingen aan te pakken. In de toekomst willen we ook connectiviteit met politie en parketten opbouwen en zo bij te dragen aan een doorgedreven digitalisering en een meer gestroomlijnde handhaving tussen het strafrechtelijke en bestuurlijke spoor. 

De afdeling Hulp- en Dienstverlening aan Gedetineerden coördineert de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de 22 gevangenissen en detentiehuizen in Vlaanderen en Brussel. Naast de beleidscoördinatoren verwelkomden we in 2024 ook 23 nieuwe collega’s, want de functie van organisatieondersteuners kwam over van CAW naar AJH. Zo versterken we onze coördinatieopdracht en is er meer centrale regie.   

Hoewel de moeilijke werkcontext van de gevangenissen de hulp- en dienstverlening sterk hindert – in 2024 kenden we 47 stakingsdagen van penitentiair personeel waarbij het aanbod niet kon doorgaan – bereiken we met het aanbod heel wat personen in detentie. Nieuw onderzoek vanuit het agentschap toont aan dat de overgrote meerderheid van de gedetineerden deelneemt aan het Vlaams aanbod in de gevangenissen: 86,4% van de gedetineerden nam tijdens de enquêteperiode deel aan minstens één groepsactiviteit zoals onderwijs of sport. Voor het individuele aanbod bedroeg het deelnamepercentage 71,5%. 

In 2024 startten twee pilootprojecten met specifiek aanbod voor zedendelinquenten. Zo opende AJH samen met DG EPI in de gevangenis van Dendermonde-hulp de eerste aparte unit voor zedendelinquenten naar buitenlands voorbeeld. Er is sinds juni 2024 plaats voor 25 personen die er begeleiding en therapie volgen voor hun seksuele en/of psychische problematiek. Daarnaast ging in de gevangenis van Brugge een consulent re-integratie van start die begeleiding, therapie en/of casusregie biedt aan ontkenners of zedendelinquenten die voor strafeinde kiezen. Met behandeling tijdens detentie beogen we meer delictinzicht om de kans op recidive bij vrijlating maximaal tegen te gaan.

Het agentschap coördineert de juridische eerstelijnsbijstand. Elke burger kan hier gratis beroep op doen om eenvoudige juridische vragen te laten beantwoorden door een advocaat. De juridische eerstelijnsbijstand wordt georganiseerd door de commissies voor juridische eerstelijnsbijstand op 140 locaties in Vlaanderen en Brussel. Sinds 2024 beschikken we over centrale cijfers (van werkjaar 2023) over het profiel van de gebruikers en de vragen die ze stellen.

Het merendeel van het budget van het Agentschap Justitie en Handhaving ging in 2024 naar lonen. Een kleiner deel gaat naar het werkingsbudget en beleidsuitvoerende initiatieven (zoals wetenschappelijke onderzoeken).